Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là một trong những nghĩa vụ tài chính quan trọng mà mỗi cá nhân có thu nhập tại Việt Nam cần nắm rõ. Từ việc tra cứu mã số thuế cá nhân, xác định thu nhập chịu thuế, đến hiểu rõ các quy định liên quan đến thuế TNCN từ chứng khoán, bài viết này sẽ cung cấp thông tin tổng quan và hướng dẫn cụ thể, giúp người lao động, kế toán và nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận các nội dung cần thiết. Dựa trên các quy định pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (sửa đổi, bổ sung), chúng tôi sẽ làm rõ từng khía cạnh để bạn áp dụng hiệu quả.

1. Thuế TNCN là gì?
Thuế TNCN là khoản thuế trực thu mà cá nhân có thu nhập phải nộp vào ngân sách nhà nước sau khi đã trừ đi các khoản giảm trừ theo quy định. Theo Điều 1 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, thuế TNCN áp dụng cho cả cá nhân cư trú và không cư trú, tùy thuộc vào nguồn thu nhập phát sinh trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam. Đây là công cụ quan trọng giúp nhà nước quản lý thu nhập, đồng thời đảm bảo công bằng xã hội.
Đối tượng nộp thuế bao gồm:
- Cá nhân cư trú: Có thu nhập chịu thuế phát sinh trong và ngoài Việt Nam.
- Cá nhân không cư trú: Có thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam.
2. Thu nhập chịu thuế và không chịu thuế TNCN
Việc xác định thu nhập chịu thuế là bước đầu tiên để tuân thủ đúng quy định thuế TNCN. Theo Điều 3 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, thu nhập chịu thuế bao gồm:
- Thu nhập từ tiền lương, tiền công: Bao gồm lương chính, phụ cấp, thưởng, và các khoản thu nhập khác từ hợp đồng lao động.
- Thu nhập từ kinh doanh: Lợi nhuận từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ (trừ một số trường hợp được miễn).
- Thu nhập từ chuyển nhượng tài sản: Như bất động sản, chứng khoán.
- Thu nhập từ đầu tư vốn: Lãi cổ tức, lãi trái phiếu, trừ lãi tiền gửi ngân hàng.
- Thu nhập từ trúng thưởng: Trúng xổ số, khuyến mãi (trừ trúng thưởng tại sòng bạc).
Ngược lại, một số khoản thu nhập không chịu thuế TNCN được quy định tại Điều 4 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, bao gồm:
- Lãi tiền gửi ngân hàng, tổ chức tín dụng.
- Tiền lương hưu do Bảo hiểm xã hội chi trả.
- Thu nhập từ học bổng, quà tặng từ tổ chức từ thiện.
- Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa vợ chồng, cha mẹ và con cái.
Hiểu rõ các khoản thu nhập này giúp người lao động và kế toán tránh sai sót trong kê khai, đồng thời tối ưu hóa nghĩa vụ thuế.
3. Thuế thu nhập cá nhân từ chứng khoán
Đối với nhà đầu tư, thuế TNCN từ chứng khoán là mối quan tâm lớn. Theo Điều 22 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 và Nghị định 65/2013/NĐ-CP, thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán chịu thuế suất cố định 0,1% trên giá trị chuyển nhượng mỗi lần, bất kể có lợi nhuận hay không. Riêng thu nhập từ cổ tức hoặc lãi trái phiếu được miễn thuế TNCN.
Ví dụ: Nếu bạn bán cổ phiếu với giá trị 500 triệu đồng, số thuế TNCN phải nộp là:
500.000.000 x 0,1% = 500.000 đồng.
Lưu ý rằng, nhà đầu tư cần lưu giữ chứng từ giao dịch để phục vụ việc kê khai và quyết toán thuế khi cần thiết. Các công ty chứng khoán thường hỗ trợ khấu trừ thuế trực tiếp, nhưng nhà đầu tư nên kiểm tra kỹ để đảm bảo tính chính xác.
4. Cách tra cứu mã số thuế cá nhân
Mã số thuế (MST) cá nhân là dãy số duy nhất gồm 10 chữ số, được cấp bởi Tổng cục Thuế để quản lý nghĩa vụ thuế của mỗi cá nhân, theo Điều 30 Luật Quản lý thuế 2019. Việc tra cứu MST rất đơn giản và có thể thực hiện online, phù hợp cho người lao động, kế toán hoặc bất kỳ ai cần kiểm tra thông tin thuế.
Hướng dẫn tra cứu MST cá nhân:
- Truy cập website Tổng cục Thuế: Vào trang tracuunnt.gdt.gov.vn.
- Nhập thông tin: Điền số CMND/CCCD/Hộ chiếu và mã xác nhận (captcha).
- Xem kết quả: Hệ thống sẽ hiển thị MSTCN cùng thông tin liên quan như ngày cấp, trạng thái hoạt động.
Ngoài ra, bạn có thể sử dụng ứng dụng eTax Mobile (tải từ CH Play hoặc AppStore) để tra cứu nhanh hơn:
- Đăng nhập bằng MST cá nhân hoặc số CCCD.
- Chọn mục “Tra cứu thông tin NNT” để xem chi tiết.
Nếu chưa có MST cá nhân, cá nhân có thể đăng ký trực tiếp tại cơ quan thuế hoặc thông qua tổ chức chi trả thu nhập (doanh nghiệp, công ty).
5. Lợi ích của việc tra cứu và nắm rõ quy định thuế TNCN
- Đối với người lao động: Tra cứu MST giúp kiểm tra tình trạng thuế, đảm bảo quyền lợi giảm trừ gia cảnh (11 triệu đồng/tháng cho bản thân và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc) và hoàn thuế nếu nộp thừa.
- Đối với kế toán: Cập nhật quy định mới từ các văn bản như Thông tư 80/2021/TT-BTC hỗ trợ việc lập báo cáo, quyết toán thuế chính xác và đúng hạn.
- Đối với nhà đầu tư: Hiểu rõ thuế TNCN từ chứng khoán giúp tối ưu hóa lợi nhuận và tuân thủ pháp luật.
6. Kết luận
Thuế TNCN không chỉ là nghĩa vụ mà còn là công cụ giúp cá nhân và doanh nghiệp quản lý tài chính hiệu quả. Việc tra cứu mã số thuế cá nhân, xác định thu nhập chịu thuế hay không chịu thuế, và nắm rõ thuế TNCN từ chứng khoán là những bước quan trọng để đảm bảo tuân thủ pháp luật. Với các hướng dẫn trên, hy vọng bạn – dù là người lao động, kế toán hay nhà đầu tư – sẽ dễ dàng áp dụng và cập nhật thông tin cần thiết.
Nếu cần thêm hỗ trợ hay có thắc mắc cần giải đáp, hãy liên hệ cho chuyên gia về thuế của Expertis ngay hôm nay để được tư vấn nhanh chóng, hiệu quả và hoàn toàn miễn phí!