Ấn định thuế là gì? Doanh nghiệp của bạn thuộc trường hợp nào bị ấn định thuế? Quy trình và cách xử lý khi nhận quyết định ấn định thuế ra sao? Bài viết này sẽ giải đáp tất cả các thắc mắc về ấn định thuế theo quy định mới nhất.
Trong quá trình hoạt động, việc tuân thủ các quy định về thuế là nghĩa vụ bắt buộc của mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải lúc nào doanh nghiệp cũng kê khai và nộp thuế một cách đầy đủ, chính xác. Khi đó, cơ quan thuế sẽ vào cuộc và thực hiện một nghiệp vụ quan trọng là ấn định thuế.
Ấn định thuế là gì?
Ấn định thuế là việc cơ quan quản lý thuế xác định, tính toán và đưa ra số tiền thuế mà một doanh nghiệp hoặc cá nhân phải nộp vào ngân sách nhà nước. Việc này xảy ra khi người nộp thuế (NNT) vi phạm các quy định của pháp luật về thuế như không kê khai, kê khai không đầy đủ, không chính xác, hoặc không cung cấp đủ thông tin cần thiết để cơ quan thuế có cơ sở tính thuế.
Về bản chất, đây là một biện pháp mạnh mẽ của cơ quan thuế để đảm bảo sự công bằng và chống thất thu ngân sách nhà nước. Quyết định ấn định thuế có giá trị pháp lý và bắt buộc doanh nghiệp phải chấp hành.
Các trường hợp doanh nghiệp bị ấn định thuế theo quy định
Theo quy định tại Luật Quản lý thuế hiện hành (Luật số 38/2019/QH14), cơ quan thuế sẽ tiến hành ấn định thuế đối với doanh nghiệp trong các trường hợp sau:
- Không đăng ký thuế, không khai thuế: Doanh nghiệp hoạt động kinh doanh nhưng không thực hiện nghĩa vụ đăng ký hoặc kê khai thuế theo quy định.
- Không nộp bổ sung hồ sơ thuế theo yêu cầu: Khi cơ quan thuế yêu cầu giải trình hoặc bổ sung thông tin, tài liệu mà doanh nghiệp không chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ.
- Kê khai thuế không đầy đủ, trung thực, chính xác: Đây là trường hợp phổ biến nhất. Doanh nghiệp cố tình hoặc vô ý kê khai sai các yếu tố làm căn cứ tính thuế (doanh thu, chi phí, giá tính thuế,…) dẫn đến làm giảm số thuế phải nộp.
- Vi phạm quy định về giao dịch liên kết: Không nộp, nộp chậm, hoặc kê khai thiếu thông tin trong hồ sơ giao dịch liên kết.
- Mua bán, trao đổi và hạch toán giá trị hàng hóa, dịch vụ không theo giá giao dịch thông thường: Có dấu hiệu chuyển giá, làm sai lệch kết quả kinh doanh nhằm trốn thuế.
- Không phản ánh hoặc phản ánh không đầy đủ, trung thực trên sổ kế toán: Sổ sách kế toán, hóa đơn, chứng từ không minh bạch, không hợp lệ để làm căn cứ tính thuế.
- Kiểm tra thuế, thanh tra thuế có căn cứ chứng minh doanh nghiệp hạch toán kế toán không đúng quy định.
- Mua hàng hóa, dịch vụ của bên không có thật: Sử dụng hóa đơn bất hợp pháp để kê khai khấu trừ thuế GTGT đầu vào hoặc tăng chi phí được trừ khi tính thuế TNDN.
Căn cứ ấn định thuế của cơ quan thuế
Khi tiến hành ấn định thuế, cơ quan thuế không đưa ra một con số tùy tiện mà phải dựa trên những căn cứ pháp lý rõ ràng.
Căn cứ ấn định thuế: Cơ quan thuế sẽ dựa vào một hoặc nhiều căn cứ sau:
- Cơ sở dữ liệu của chính cơ quan thuế.
- So sánh với số thuế phải nộp của các doanh nghiệp khác có cùng ngành nghề, quy mô kinh doanh.
- Tài liệu và kết quả kiểm tra, thanh tra còn giá trị.
- Kết quả định giá của hội đồng định giá hoặc tổ chức thẩm định giá chuyên nghiệp.
Quy trình ấn định thuế của cơ quan thuế
Quy trình ấn định thuế thường diễn ra theo các bước sau:
- Phát hiện vi phạm: Thông qua công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra thuế.
- Lập biên bản vi phạm hành chính: Ghi nhận lại hành vi vi phạm của doanh nghiệp.
- Yêu cầu giải trình (nếu có): Doanh nghiệp có quyền giải trình về các vấn đề mà cơ quan thuế đưa ra.
- Ban hành Quyết định ấn định thuế: Dựa trên các căn cứ thu thập được, cơ quan thuế sẽ ban hành quyết định chính thức, trong đó nêu rõ số tiền thuế ấn định (bao gồm thuế gốc, tiền chậm nộp và tiền phạt vi phạm hành chính về thuế).
- Gửi quyết định cho doanh nghiệp: Quyết định sẽ được gửi cho doanh nghiệp theo quy định.
Doanh nghiệp cần làm gì khi nhận Quyết định ấn định thuế?
Khi nhận được quyết định ấn định thuế, doanh nghiệp cần bình tĩnh xem xét và thực hiện các bước sau:
Bước 1: Rà soát lại hồ sơ: Kiểm tra kỹ lưỡng các căn cứ, lý do mà cơ quan thuế đưa ra trong quyết định. Đối chiếu với sổ sách kế toán, hóa đơn, chứng từ và các quy định pháp luật liên quan.
Bước 2: Chấp hành hoặc Khiếu nại:
- Trường hợp 1: Đồng ý với quyết định: Nếu nhận thấy quyết định của cơ quan thuế là đúng, doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp đủ số tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt theo thời hạn ghi trên quyết định.
- Trường hợp 2: Không đồng ý với quyết định: Nếu có đủ bằng chứng và cơ sở pháp lý để cho rằng quyết định ấn định thuế là không chính xác, không hợp lý, doanh nghiệp hoàn toàn có quyền thực hiện khiếu nại quyết định ấn định thuế.
Quy trình khiếu nại quyết định ấn định thuế
- Thời hạn khiếu nại: Doanh nghiệp có 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được có quyết định hành chính, để thực hiện khiếu nại lần đầu.
- Hình thức khiếu nại: Khiếu nại được thực hiện bằng đơn khiếu nại gửi đến cơ quan thuế đã ban hành quyết định (Đội thuế, Chi cục Thuế, Cục Thuế).
- Nghĩa vụ trong thời gian chờ giải quyết: Doanh nghiệp vẫn phải nộp đủ số tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đã bị ấn định, trừ trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định tạm đình chỉ thi hành quyết định ấn định thuế.
- Giải quyết khiếu nại: Cơ quan thuế có trách nhiệm thụ lý và giải quyết khiếu nại trong thời hạn quy định. Nếu không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại lần đầu, doanh nghiệp có quyền khiếu nại lần hai lên cơ quan cấp trên hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án.
Ấn định thuế là một chế tài cần thiết để đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng. Đối với doanh nghiệp, việc hiểu rõ các quy định về ấn định thuế không chỉ giúp tránh được những rủi ro pháp lý và tổn thất tài chính không đáng có mà còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững.
Cách tốt nhất để không bị ấn định thuế là chủ động xây dựng một hệ thống kế toán minh bạch, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về kê khai, nộp thuế và lưu giữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp.
