Trước những thay đổi mạnh mẽ của nền Kinh tế – Xã hội trong năm 2025 cùng với chính sách thúc đẩy kinh tế, có thể thấy khu vực kinh tế tư nhân đang trở thành một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia; là lực lượng tiên phong trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trong bối cảnh đó, việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang thành mô hình doanh nghiệp không chỉ là sự thay đổi về quy mô, mà còn mở ra nhiều cơ hội mới về pháp lý, tài chính, phát triển và thị trường.
Đặc biệt, Nhà nước đã đưa ra nhiều chính sách ưu đãi và lợi ích khi chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp, giúp các chủ hộ tạo nền tảng vững chắc cho chặng đường phát triển lâu dài và nắm bắt cơ hội mở rộng quy mô.
1. Hỗ trợ công cụ quản lý
- Hoàn thiện khung pháp lý về kinh doanh cá thể; thu hẹp tối đa sự chênh lệch, tạo mọi điều kiện thuận lợi về tổ chức quản trị và chế độ tài chính, kế toán để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp.
- Đẩy mạnh số hóa, minh bạch hóa, đơn giản hóa, dễ tuân thủ, dễ thực hiện đối với chế độ kế toán, thuế, bảo hiểm, v.v.. để khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp.
- Cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm dùng chung, dịch vụ tư vấn pháp lý, đào tạo về quản trị doanh nghiệp, kế toán, thuế, nhân sự, pháp luật cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
2. Hỗ trợ thuế, phí, lệ phí
- Chấm dứt việc thu, nộp lệ phí môn bài từ ngày 01/01/2026;
- Miễn 100% thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong 03 năm đầu kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu;
- Ngoài ra, đối với Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo:
- Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong thời hạn 02 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 04 năm tiếp theo đối với thu nhập từ hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
- Miễn thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản thu nhập từ chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp, quyền góp vốn, quyền mua cổ phần, quyền mua phần vốn góp.
- Miễn thuế thu nhập cá nhân trong thời hạn 02 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 04 năm tiếp theo đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công của chuyên gia, nhà khoa học nhận được từ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trung tâm nghiên cứu phát triển, trung tâm đổi mới sáng tạo, tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
3. Tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa
Theo Điều 5 Nghị định 80/2021/NĐ-CP, tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) như sau:
(1) Doanh nghiệp siêu nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 10 người và tổng doanh thu của năm không quá 3 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 3 tỷ đồng.
Doanh nghiệp siêu nhỏ trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 10 người và tổng doanh thu của năm không quá 10 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 3 tỷ đồng.
(2) Doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 100 người và tổng doanh thu của năm không quá 50 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn của năm không quá 20 tỷ đồng, nhưng không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định tại khoản (1).
Doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 50 người và tổng doanh thu của năm không quá 100 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn của năm không quá 50 tỷ đồng, nhưng không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định tại khoản (1).
(3) Doanh nghiệp vừa trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 200 người và tổng doanh thu của năm không quá 200 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn của năm không quá 100 tỷ đồng, nhưng không phải là doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định tại khoản (1), (2).
Doanh nghiệp vừa trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 100 người và tổng doanh thu của năm không quá 300 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn không quá 100 tỷ đồng, nhưng không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ theo quy định tại khoản (1), (2).
⚠️ Lưu ý về cách xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa
Trong quy định về xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa, có 1 chữ VÀ và 1 chữ HOẶC, cách hiểu đúng như sau:
Doanh nghiệp phải thỏa mãn cả 2 điều kiện cùng lúc của một đối tượng:
- Điều kiện 1: Số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm; và
- Điều kiện 2: Tổng doanh thu của năm hoặc tổng nguồn vốn.
Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là doanh nghiệp nhỏ và vừa được thành lập để thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh.
4. Quản trị tài chính - kế toán chuyên nghiệp
Chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp giúp hoạt động quản trị Tài chính – Kế toán trở nên bài bản hơn với hệ thống tài chính, kế toán, nhân sự và quy trình vận hành rõ ràng. Điều này không chỉ giúp quản lý hiệu quả mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường.
Với sự rõ ràng và đầy đủ của hệ thống chứng từ, sổ sách, tuân thủ, minh bạch giúp doanh nghiệp dễ dàng đưa ra quyết định bất cứ khi nào. Đây cũng là một điểm mạnh để nâng cao uy tín, sự tự tin của doanh nghiệp, thu hút nhà đầu tư, đem lại các cơ hội sáp nhập, tăng vốn trong tương lai.
Thông qua mô hình doanh nghiệp kết hợp với hệ thống Tài chính – Kế toán chuyên nghiệp, việc tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng, quỹ đầu tư hoặc các chương trình hỗ trợ tài chính trở nên dễ dàng hơn nhờ hồ sơ pháp lý rõ ràng và khả năng chứng minh năng lực tài chính. Các đối tác lớn cũng thường ưu tiên hợp tác với doanh nghiệp để đảm bảo sự minh bạch và an toàn trong giao dịch.
Qua đó, doanh nghiệp có cơ hội tham gia các chuỗi cung ứng quy mô lớn, tham gia đấu thầu các dự án và hợp đồng giá trị cao. Ngoài ra, doanh nghiệp tự tin xuất khẩu hàng hóa, tiếp cận thị trường quốc tế và đáp ứng yêu cầu của các đối tác nước ngoài một cách thuận lợi.
5. Tư cách pháp nhân – trách nhiệm tài sản riêng biệt
Dựa theo các quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, Nghị định 168/2025/NĐ-CP, Luật Doanh nghiệp 2020 có thể thấy hộ kinh doanh khác với doanh nghiệp qua các tiêu chí sau: tư cách pháp nhân, chủ thể thành lập, số lượng lao động, điều kiện kinh doanh, chế độ trách nhiệm.
Tiêu chí | Hộ kinh doanh | Doanh nghiệp |
Căn cứ pháp lý | Bộ luật Dân sự 2015, Nghị định 168/2025/NĐ-CP, Luật Doanh nghiệp 2020. | Bộ luật Dân sự 2015, Luật Doanh nghiệp 2020. |
Tư cách pháp nhân | Không có tư cách pháp nhân do không đáp ứng được quy định về pháp nhân tại Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015. | Các loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân như sau:
|
Chủ thể thành lập | Tại khoản 1 Điều 82 Nghị định 168/2025/NĐ-CP có quy định chủ thể có quyền thành lập hộ kinh doanh là cá nhân, thành viên hộ gia đình là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 trừ các trường hợp quy định tại điểm a, b Khoản 2 Điều này. | Tại khoản 1 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020 có quy định chủ thể có quyền thành lập doanh nghiệp là tổ chức, cá nhân trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 17 Luật này. |
Số lượng lao động | Hiện nay pháp luật đã không còn giới hạn số lao động mà hộ kinh doanh được phép sử dụng. Thành viên của hộ kinh doanh bao gồm: Chủ hộ kinh doanh, các thành viên hộ gia đình tham gia đăng ký hộ kinh doanh. | Không có quy định về giới hạn tối đa số lượng người lao động. Tuy nhiên có quy định về số lượng thành viên góp vốn, cổ đông sáng lập, chủ sở hữu cụ thể:
|
Điều kiện kinh doanh | Theo Điều 82 Nghị định 168/225/NĐ-CP Hộ kinh doanh được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh khi có đủ các điều kiện quy định tại Khoản 2 Điều 82 Nghị định 168/225/NĐ-CP. | Theo Điều 8 Luật Doanh nghiệp 2020 đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh khi kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện Thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật doanh nghiệp. |
Chế độ trách nhiệm | Theo Điều 84 Nghị định 168/2025/NĐ-CP chủ hộ kinh doanh hoặc các thành viên hộ gia đình chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của mình. | Công ty TNHH MTV, Công ty TNHH hai thành viên và Công ty cổ phần: chịu trách nhiệm trong số vốn đã góp và công ty (Điều 46, 77, 111 Luật Doanh nghiệp 2020). Thành viên hợp danh công ty hợp danh: chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của mình. (Điều 177 Luật Doanh nghiệp 2020). |
Điểm mấu chốt khi hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp, chủ sở hữu được tách biệt tài sản cá nhân và tài sản kinh doanh. Điều này giúp giảm rủi ro về tài chính, bảo vệ quyền lợi cá nhân trong trường hợp phát sinh tranh chấp hoặc nợ phải trả. Bên cạnh đó, việc có tư cách pháp nhân giúp hình ảnh và uy tín được nâng cao, tạo sự tin cậy khi làm việc với đối tác, khách hàng hay cơ quan quản lý.
Việc chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp không chỉ mang lại tư cách pháp nhân, khả năng tiếp cận vốn, mở rộng thị trường và quản trị chuyên nghiệp mà còn được hưởng nhiều ưu đãi và lợi ích từ các chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Chuyển đổi hay giữ nguyên mô hình còn phụ thuộc vào một số yếu tố riêng của Hộ kinh doanh, tuy nhiên, nếu chuyển đổi thì đây chính là thời cơ tốt và cần nắm bắt để vươn lên phát triển.