Vừa qua, Bảo hiểm xã hội Việt Nam thông báo về việc sẽ thanh tra BHXH tự động qua phần mềm TST. Theo đó, phần mềm sẽ tự động gửi cho doanh nghiệp quyết định thanh tra đột xuất nếu doanh nghiệp nợ tiền bảo hiểm quá 03 tháng.
Thực trạng nợ Bảo hiểm của các doanh nghiệp
Căn cứ theo báo cáo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tính đến 31/3 tổng số nợ Bảo hiểm xã hội phải tính lãi đã lên tới 6.654 tỷ đồng. Mặc dù vậy, tình trạng nợ Bảo hiểm xã hội đang ngày càng gia tăng, diễn ra ở tất cả các tỉnh, thành phố trên khắp cả nước.
Đại diện Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết có 04 nguyên nhân khiến các đơn vị nợ BHXH như sau:
Thứ nhất, tình hình sản xuất của các đơn vị đang gặp khó khăn.
Thứ hai, một số địa bàn ý thức chưa tốt về việc chấp hành các quy định đóng Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động.
Thứ ba, số lượng đơn vị phá sản, giải thể, mất tích và chủ bỏ trốn còn cao.
Thứ tư, tình trạng đối phó, trốn tránh, chiếm dụng tiền đóng của người lao động sử dụng vào mục đích khác vẫn xảy ra khá phổ biến.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam nhấn mạnh: “Nợ BHXH, BHYT, BHTN không phải là một con số mà gắn với nó là quyền lợi của người lao động”. Việc doanh nghiệp nợ vào những tháng đầu năm rồi đóng vào những tháng cuối năm khiến quyền lợi của nhiều người lao động không được bảo đảm thường xuyên, liên tục.
Biện pháp khắc phục
Bảo hiểm xã hội Việt Nam vừa ban hành văn bản số 341/BHXH-BT gửi Bảo hiểm xã hội các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc khai thác, sử dụng chức năng thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT đột xuất trên phần mềm TST (thanh tra BHXH tự động).
Để hạn chế gia tăng nợ với quyết tâm nợ thấp hơn năm 2018, ngoài các giải pháp thông thường, từ đầu năm Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã triển khai một số giải pháp. Trong đó, có yêu cầu cán bộ chuyên quản phải thường xuyên đôn đốc doanh nghiệp, lập biên bản nếu nộp muộn, qua 2 lần lập biên bản thì báo cáo để lập đoàn thanh tra xử phạt. Điểm nổi bật trong giải pháp này là sẽ tiến hành thanh tra tự động Bảo hiểm xã hội được thực hiện tự động qua phần mềm dữ liệu toàn quốc – phần mềm TST.
Phần mềm này sẽ cảnh báo các doanh nghiệp nợ quá 3 tháng và đề xuất lập đoàn thanh tra. Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng tiếp tục công khai danh tính các doanh nghiệp nợ đọng kéo dài trên các phương tiện truyền thông. Biện pháp này đã có hiệu quả với các doanh nghiệp có lợi nhuận nhưng cố tình chây ỳ. Hiện Bảo hiểm xã hội Việt Nam đang phối hợp với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội để ban hành quy định này.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam đồng thời hướng dẫn một số nội dung trong việc khai thác sử dụng chức năng tự động thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT đột xuất cho các đơn vị có thẩm quyền thanh tra như sau:
- Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Ban Thu đôn đốc hàng tháng sẽ kiểm tra việc thanh tra chuyên ngành đóng Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế đột xuất do phần mềm TST cung cấp; tổng hợp, đề xuất, báo cáo Tổng Giám đốc; hàng tháng trực tiếp hoặc phối hợp với Vụ Thanh tra- Kiểm tra tiến hành thanh tra đột xuất các đơn vị chưa thanh tra chuyên ngành đóng Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đột xuất do phần mềm TST cung cấp. Trước khi thực hiện tổ chức đột xuất thanh tra, Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh trực tiếp báo cáo, giải trình với Bảo hiểm xã hội Việt Nam.
- Bảo hiểm xã hội cấp tỉnh, Phòng Khai thác và Thu nợ tổng hợp, rà soát và đối chiếu các đơn vị thanh tra chuyên ngành đóng Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế đột xuất do phần mềm TST cung cấp với kế hoạch thanh tra trên địa bàn; trình Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh phê duyệt, ban hành quyết định thanh tra chuyên ngành đóng Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế đột xuất.
Tài liệu cần chuẩn bị khi thanh tra
Phòng Quản lý Thu cung cấp tài liệu, chứng từ liên quan đến các đơn vị được thanh tra theo đề nghị của các Phòng liên quan; phối hợp tổ chức thanh tra chuyên ngành đóng Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế đột xuất; đôn đốc, theo dõi việc thực hiện kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý sau thanh tra theo quy định.
Bảo hiểm xã hội cấp tỉnh chuẩn bị tài liệu, chứng từ, dữ liệu liên quan đến các đơn vị được thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT đột xuất như: Hồ sơ do đơn vị, NLĐ kê khai gửi cơ quan BHXH (Mẫu D02-TS, D01-TS, TK3-TS, TK1-TS và giấy tờ kèm theo nếu có; C12-TS, D02a-TS, D04a,b,e,h-TS, D09a-TS, D10a-TS… ban hành theo Quyết định số 595/QĐ-BHXH); dữ liệu về danh sách đóng BHXH, BHYT được kết xuất từ phần mềm TST của cơ quan BHXH, dữ liệu của cơ quan Thuế hoặc cơ quan có thẩm quyền cấp cho BHXH…
