Trong bối cảnh kế toán được xem như là một ngôn ngữ kinh doanh toàn cầu thì việc cho phép áp dụng IFRS sẽ giúp các cơ quan quản lý nhà nước, chủ sở hữu, nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà ĐTNN có công cụ để đánh giá và so sánh thông tin tài chính giữa các đơn vị theo cùng một ngôn ngữ, chuẩn mực chung để đưa ra các quyết định kinh tế một cách phù hợp. Một trong những lý do Việt Nam hiện nay chưa được công nhận là quốc gia có nền kinh tế thị trường là do hệ thống chuẩn mực BCTC để phản ánh các giao dịch kinh tế của các doanh nghiệp hiện còn chưa đầy đủ và lạc hậu so với thông lệ quốc tế. Vì vậy, việc cho phép áp dụng IFRS tại Việt Nam sẽ góp phần để cộng đồng quốc tế sớm công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường đầy đủ, từ đó khơi thông dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc bảo vệ các nhà đầu tư và tạo dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững.
Lộ trình áp dụng IFRS tại Việt Nam #
Ngày 16/3/2020, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 345/QĐ-BTC Phê duyệt Đề án áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế tại Việt Nam
Lộ trình áp dụng này gồm 3 giai đoạn:
• Giai đoạn chuẩn bị: từ năm 2020 đến hết năm 2021:
- Bộ Tài chính xây dựng và ban hành các tài liệu, văn bản pháp luật cần thiết
- Đề án áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính tại Việt Nam (trước tháng 3/2020);
- Bản dịch các chuẩn mực IFRS sang tiếng Việt (hoàn thành trước 12/2020 và công bố trước tháng 3/2021);
- Văn bản quy phạm pháp luật và cơ chế tài chính về cách thức áp dụng IFRS (trước 15/11/2021);
- Đào tạo nguồn lực cũng như quy trình triển khai cho các doanh nghiệp.
• Giai đoạn áp dụng tự nguyện: từ năm 2022 đến hết năm 2025:
Các doanh nghiệp có nhu cầu, có khả năng và tự nguyện áp dụng IFRS sẽ được Bộ Tài chính lựa chọn.
- Báo cáo tài chính riêng: các doanh nghiệp FDI 100% vốn nước ngoài có nhu cầu, khả năng có thể tự nguyện áp dụng.
- Báo cáo tài chính hợp nhất: Công ty mẹ niêm yết thị trường, Công ty mẹ có quy mô lớn nằm trong tập đoàn kinh tế nhà nước hay chưa niêm yết, Công ty mẹ có khoản vay đang được tài trợ bởi các định chế tài chính và các công ty mẹ khác.
• Giai đoạn bắt buộc áp dụng: từ sau năm 2025:
Các doanh nghiệp sẽ áp dụng bắt buộc IFRS dựa trên khả năng sẵn sàng, nhu cầu của doanh nghiệp cũng như tình hình thực tế và các trường hợp cụ thể.
Cách thức áp dụng IFRS tại Việt Nam #
- Khi áp dụng IFRS theo hình thức tự nguyện hay bắt buộc, doanh nghiệp cần tuân theo nguyên tắc nhất quán trong trọn cả năm tài chính;
- Áp dụng tất cả IFRS đã có hiệu lực theo quy định của IASB (Ủy ban Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế) tại cùng một thời điểm. Nếu có sự bổ sung, thay thế, sửa đổi, Bộ Tài chính cần công bố bản dịch kịp thời để có thể triển khai thống nhất cho các doanh nghiệp áp dụng.
- Các nội dung khác biệt giữa thu nhập chịu thuế và lợi nhuận kế toán (nếu có) cần được trình bày, thuyết minh chi tiết tại báo cáo tài chính.
- Các tiêu chí, hướng dẫn giúp đánh giá các thông tin tài chính của doanh nghiệp sẽ được Bộ Tài chính ban hành để đảm bảo tính so sánh giữa các doanh nghiệp áp dụng hoặc không áp dụng IFRS.
- Danh sách các doanh nghiệp tự nguyện hoặc bắt buộc áp dụng lập BCTC chuẩn IFRS sẽ được Bộ Tài chính công bố trên Cổng thông tin điện tử.
Khó khăn và thách thức khi áp dụng IFRS ở Việt Nam #
Thị trường vốn và tài chính chưa đủ phát triển
IFRS sử dụng nguyên tắc giá trị hợp lý. Và để có thể sử dụng nguyên tắc này hiệu quả, thị trường cần hoạt động một cách hiệu quả. Qua đó, chúng ta mới có thể lấy được các số liệu tài chính chuẩn xác, đáng tin cậy. Ngoài ra, mục tiêu của IFRS còn là ghi lại các giao dịch tài chính trong nền kinh tế có nhiều công cụ tài chính phức tạp.
Trong khi đó, Việt Nam có thị trường tài chính và thị trường vốn chưa đủ phát triển do đang trong giai đoạn biến động của việc chuyển đổi, quá độ lên chủ nghĩa xã hội cũng như Việt Nam không phổ biến các công cụ tài chính. Từ đó, trong ngắn hắn, việc áp dụng IFRS tại Việt Nam sẽ vấp phải khó khăn từ điều này.
Các doanh nghiệp thường không muốn công khai tình hình tài chính
Tình hình tài chính là sức khỏe của mỗi doanh nghiệp. Do đó, nhiều doanh nghiệp có xu hướng không muốn công khai để tránh bị ảnh hưởng đến xếp hạng, giá trị chứng khoán và điều kiện được niêm yết trên thị trường chứng khoán. Đây chính là cản trở, thách thức khi áp dụng các chuẩn mực báo cáo tài chính IFRS tại Việt Nam.
Thật vậy, nếu áp dụng IFRS, tình hình tài chính của doanh nghiệp cần chính xác và có giải trình từ doanh nghiệp, giúp chúng trở nên đáng tin cậy hơn và phản ánh thật tình hình của các doanh nghiệp, khiến các doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả sẽ không thể có báo cáo tài chính khả quan như hiện tại.
Đội ngũ nhân lực am hiểu IFRS còn thiếu
Hiện tại, nguồn nhân lực am hiểu IFRS của Việt Nam có rất ít vì chỉ có một số nhân sự từng chuyển đổi VAS sang IFRS, đang làm việc tại các công ty nước ngoài mới có hiểu biết về các chuẩn mực này từ trước. Điều này tạo nên thách thức khan hiếm nguồn nhân lực am hiểu kiến thức IFRS để đưa IFRS áp dụng vào thực tiễn Việt Nam.
Các văn bản quy phạm pháp luật còn có sự chồng chéo
Các văn bản quy phạm pháp luật hiện tại của Việt Nam có quy định đến hoạt động tài chính của các tổ chức doanh nghiệp gồm 3 văn bản:
- Chính sách thuế;
- Cơ chế tài chính;
- Các chuẩn mực báo cáo tài chính.
Có tới 3 văn bản quy phạm pháp luật quy định khiến không có sự nhất quán khi áp dụng, thậm chí xảy ra chồng chéo, không biết áp dụng quy định, nguyên tắc nào đối với các giao dịch đang có sự khác biệt trong cách xử lý giữa IFRS và các văn bản quy phạm pháp luật.
Doanh nghiệp cần chuẩn bị những gì #
Từ lộ trình áp dụng IFRS tại Việt Nam cũng như những khó khăn, thách thức khi áp dụng, có thể thấy, khi chuyển đổi VAS sang IFRS, chúng ta cần chuẩn bị:
• Đối với doanh nghiệp:
- Xác định đối tượng doanh nghiệp của mình và nhu cầu áp dụng IFRS để xây dựng lộ trình, phương án áp dụng;
- Tổ chức lại bộ máy kế toán, đảm bảo có quy chế phối hợp với các phòng ban trong việc truyền đạt thông tin khi thực hiện IFRS;
- Thực hiện đào tạo kế toán hoặc sử dụng các dịch vụ về tài chính kế toán nhằm đáp ứng yêu cầu về chuyển đổi từ VAS sang IFRS;
- Xây dựng hệ thống công nghệ thông tin để kết nối dễ dàng giữa các bộ phận, công ty mẹ và công ty con, có thể cung cấp báo cáo tài chính nhanh chóng ở bất cứ thời điểm nào;
- Xây dựng quy trình chuyển đổi VAS sang IFRS cụ thể dành riêng cho doanh nghiệp mình, tiến tới việc minh bạch các thông tin trong BCTC.
• Đối với người lao động làm việc lĩnh vực kế toán tài chính:
- Nắm vững sự khác biệt giữa VAS và IFRS để áp dụng hiệu quả, chính xác cho doanh nghiệp;
- Tiếp cận và sử dụng dịch vụ chuyển đổi Báo cáo tài chính từ VAS sang IFRS cũng như các tư vấn lộ trình thực hiện từ các chuyên gia;
- Phân biệt rõ các khái niệm cũng như khác biệt khi trình bày BCTC theo IFRS và các quy định về quản lý thuế;
- Có sự hiểu biết về môi trường kinh doanh, hệ thống công nghệ thông tin và hiểu biết về bản chất của các nghiệp vụ khi lập và trình bày BCTC.
- Hình thành tư duy và cách làm việc nhanh chóng, chuyên nghiệp, luôn đáp ứng kịp thời các yêu cầu của doanh nghiệp.
Nếu quý doanh nghiệp có các vấn đề cần hỗ trợ và tư vấn, vui lòng liên hệ ngay với Bộ phận Tư vấn của chúng tôi để được kịp thời giải đáp.
