Nợ bảo hiểm xã hội sẽ bị xử lý hình sự, nhiều doanh nghiệp để tránh bị thanh tra, xử phạt hành chính và chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội… Nhờ đó, nhiều doanh nghiệp đã tự giác hoàn thiện nộp tiền nợ bảo hiểm xã hội.
Nợ bảo hiểm xã hội nhiều chủ doanh nghiệp bỏ trốn.
Quy định Luật Bảo hiểm Xã hội 2014, từ năm 2018, hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội – bảo hiểm y tế – bảo hiểm thất nghiệp có thể sẽ bị xử lý nghiêm đồng thời khởi tố hình sự. Sự thay đổi quyết liệt này đã góp phần giảm tình trạng nợ trong những năm qua.
Theo ông Mai Đức Thắng, Phó Trưởng ban Thu cho hay: Tình trạng nợ tồn đọng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế vẫn diễn ra trên khắp cả nước. Tính đến cuối tháng 5, tổng số nợ bảo hiểm xã hội là 10.450 tỷ đồng ( chiếm 4,7% số thu kế hoạch 2018, đã giảm 1% so với cùng kỳ năm ngoái).
Theo tình hình năm nay thì kinh tế khả quan hơn, cùng với việc “Bảo hiểm Xã hội Việt Nam” áp dụng nhiều biện pháp xử lý nghiêm thu hồi nợ bảo hiểm xã hội, đã khắc phục được phần nào tình trạng trốn đóng. Tuy vậy, đến 5 tháng đầu 2018, số thu bảo hiểm xã hội chỉ mới đạt 38% kế hoạch năm, theo đại diện Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, điều này cũng không lạ. Do những tháng đầu năm các cơ sở doanh nghiệp phải ưu tiên việc trả lương, thưởng tết cho người lao động, nên kết quả thu bảo hiểm xã hội chưa cao, điều này cũng phù hợp với cùng kỳ các năm trước.
Theo số liệu của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, tính hết tháng 5/2018, cả nước có 13,79 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp là 11,6 triệu người, bảo hiểm y tế là 81,3 triệu người, bảo hiểm xã hội tự nguyện là 240.000 người, đạt tỷ lệ 86,6% dân số. Trong 5 tháng đầu năm, toàn ngành bảo hiểm xã hội đã thu 121.100 tỷ đồng tiền các loại bảo hiểm (đạt 36,7% kế hoạch cả năm). Trong đó, thu bảo hiểm xã hội đạt 83.615 tỷ đồng, thu bảo hiểm y tế đạt 31.852 tỷ đồng, thu bảo hiểm thất nghiệp đạt 5.631 tỷ đồng.
Khởi tố là giải pháp “cực chẳng đã”
Đối với tình trạng trốn đóng, nợ bảo hiểm xã hội, ông Thắng cho biết, để bảo đảm quyền lợi của người lao động, đơn vị BHXH VN sẽ tiến hành kiểm tra, thanh tra liên ngành thường xuyên.
“Chúng tôi sẽ quyết liệt thanh tra những doanh nghiệp nợ tiền bảo hiểm xã hội từ 3 tháng trở lên. Đối với những doanh nghiệp nào nợ trên 6 tháng, chúng tôi sẽ tiến hành thanh tra đột xuất,” ông Thắng nhấn mạnh.
Đại diện Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cho rằng, các biện pháp đôn đốc đóng, thanh tra, xử lý hình sự việc trốn đóng nợ bảo hiểm xã hội đã có hiệu quả. Các cơ sở doanh nghiệp đã tự giác nộp khoản nợ bảo hiểm xã hội ngay khi bị thanh tra nhắc nhở.
Như vừa qua, BHXH Việt Nam thông báo kiểm tra 4 doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội lớn của tỉnh Ninh Bình, ngay sau thông báo kiểm tra đã có 3 doanh nghiệp tự nguyện nộp đầy đủ số tiền nợ trước đó, một doanh nghiệp đang trong tình trang khó khăn nhưng cũng xây dựng lộ trình và cam kết trả dần. Từ kết quả đó, ông Thắng ước tính sẽ đạt và vượt mục tiêu từ 1-2% việc thu hồi nợ bảo hiểm xã hội năm nay.
Cùng với việc rà soát, bổ sung, chuẩn hóa dữ liệu người tham gia BHXH trong phần mềm quản lý cũng đang được Bảo hiểm xã hội Việt Nam đẩy mạnh. Với mục tiêu tới mục tiêu năm 2020, thực hiện quản lý sổ bảo hiểm xã hội điện tử. Với hình thức này tạo điều kiện cho người lao động sẽ dễ dàng tra cứu, quản lý được quá trình đóng bảo hiểm xã hội của mình, rút ngắn thời gian, thủ tục giải quyết cho người tham gia. Đồng thời với việc công khai các số liệu đóng bảo hiểm xã hội cũng giúp người lao động nắm bắt, xử lý tình trạng doanh nghiệp trốn đóng tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động.
Mạnh tay nhưng cũng có sự mềm mỏng
Với quy định khởi tố hình sự việc trốn đóng BHXH, từ đầu năm tới nay, các cơ quan bảo hiểm xã hội tại nhiều địa phương trên cả nước đều tỏ rõ quyết tâm xử lý nợ các loại bảo hiểm. Riêng TPHCM, cơ quan BHXH đã hoàn thiện và chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra một doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội. Còn tại Hà Nội, cơ quan bảo hiểm xã hội đã thống nhất với các cơ quan liên ngành xem xét, củng cố hồ sơ để chuẩn bị tiến hành chuyển cơ quan điều tra, xử lý hình sự đối với 2 doanh nghiệp có số nợ bảo hiểm xã hội lớn và kéo dài.
Tuy vậy, theo ông Thắng, việc chuyển hồ sơ xử lý hình sự doanh nghiệp cũng có hệ luy là đẩy người lao động vào nguy cơ mất việc làm vì chủ doanh nghiệp bị khởi tố. Do đó, trong quá trình kiểm tra doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội, cơ quan bảo hiểm xã hội luôn cân nhắc, chỉ doanh nghiệp nào vẫn làm ăn tốt mà cố tình không đóng hoặc chiếm dụng tiền bảo hiểm xã hội mới chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra và khởi tố hình sự. Ngoài ra, trong quá trình cơ quan điều tra thụ lý vụ việc, nếu doanh nghiệp khắc phục hậu quả, trả nợ bảo hiểm xã hội, cơ quan điều tra có thể thay đổi lại quyết định khởi tố.
Trong kế hoạch công tác thời gian tới, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam sẽ tăng cường công tác thanh kiểm tra chuyên ngành, đặc biệt là tại các đơn vị nợ đọng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kịp thời xử lý nghiêm…www.expertis.vn
