Từ ngày 01/10/2025, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) 2025 số 67/2025/QH15 chính thức có hiệu lực, thay thế và hợp nhất nhiều quy định trước đây. Một trong những nội dung quan trọng mà chủ doanh nghiệp và kế toán viên cần nắm rõ là Điều 4 – Thu nhập được miễn thuế. Việc hiểu và áp dụng đúng quy định này không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí thuế mà còn bảo đảm tuân thủ pháp luật.
I. Thu nhập từ hoạt động nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp
Theo Điều 4 Luật thuế TNDN 2025, miễn thuế TNDN các khoản thu nhập sau:
- Khoản 1:
- Thu nhập từ hoạt động đánh bắt hải sản;
- Thu nhập của doanh nghiệp từ sản xuất sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, chế biến nông sản, thủy sản (kể cả trường hợp mua sản phẩm nông sản, thủy sản về chế biến) ở địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn;
- Thu nhập của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã từ sản xuất sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, chế biến nông sản, thủy sản (kể cả trường hợp mua sản phẩm nông sản, thủy sản về chế biến), sản xuất muối.
- Khoản 2: Thu nhập của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp ở địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn hoặc ở địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn.
Thoạt nhìn, quy định cho đối tượng hợp tác xã (HTX), liên hiệp HTX ở Khoản 1 và Khoản 2 có vẻ giống nhau. Nhưng về bản chất, hai quy định này khác nhau ở các điểm:
- Khoản 1: Dựa trên hoạt động sản xuất cụ thể:
- Miễn thuế cho HTX/liên hiệp HTX cho các hoạt động cụ thể được liệt kê;
- Không ràng buộc về địa bàn hoạt động.
- Khoản 2: Dựa trên lĩnh vực và địa bàn hoạt động:
- Miễn thuế cho HTX/liên hiệp HTX hoạt động trong các lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp nói chung;
- Phải đáp ứng điều kiện địa bàn hoạt động ở vùng khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn.
Theo Thông tư 96/2015/TT-BTC, thu nhập của sản phẩm, hàng hóa chế biến từ nông sản, thủy sản được ưu đãi thuế phải đáp ứng đồng thời các điều kiện sau:
- Tỷ lệ giá trị nguyên vật liệu là nông sản, thủy sản trên chi phí sản xuất hàng hóa, sản phẩm (giá thành sản xuất hàng hóa, sản phẩm) từ 30% trở lên;
- Sản phẩm, hàng hóa từ chế biến nông sản, thủy sản không thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, trừ trường hợp do Thủ tướng Chính phủ quyết định theo đề xuất của Bộ Tài chính.
II. Thu nhập từ dịch vụ kỹ thuật trực tiếp phục vụ nông nghiệp
Khoản 3 Điều 4 quy định miễn thuế đối với thu nhập từ dịch vụ kỹ thuật trực tiếp phục vụ nông nghiệp.
Luật không hướng dẫn cụ thể các dịch vụ tại Khoản này. Tuy nhiên, theo Thông tư 78/2014/TT-BTC, các dịch vụ có thể bao gồm:
- Tưới tiêu nước, cày bừa đất, nạo vét kênh mương nội đồng;
- Phòng trừ sâu, bệnh cho cây trồng, vật nuôi;
- Thu hoạch sản phẩm nông nghiệp.
III. Thu nhập từ nghiên cứu khoa học, phát triển và chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số
Theo Khoản 4 Điều 4, doanh nghiệp được miễn thuế TNDN cho các khoản thu nhập sau trong thời gian tối đa 03 năm:
- Hợp đồng nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số;
- Bán sản phẩm làm ra từ công nghệ mới lần đầu áp dụng tại Việt Nam;
- Bán sản phẩm thử nghiệm trong giai đoạn sản xuất thử nghiệm.
Theo Điều 3 Thông tư 151/2014/TT-BTC, các thu nhập được miễn thuế tại Khoản này phải đáp ứng các điều kiện:
- Có chứng nhận đăng ký hoạt động nghiên cứu khoa học (đối với doanh thu từ thực hiện hợp đồng);
- Được cơ quan quản lý Nhà nước về khoa học có thẩm quyền xác nhận.
💡 Điểm mới so với các quy định cũ trước đây là phạm vi áp dụng mở rộng thêm các hợp đồng đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời quy chuẩn hóa thời gian miễn thuế áp dụng cho thu nhập từ sản phẩm làm từ công nghệ mới lần đầu áp dụng thành 03 năm thay vì 05 năm như trước.
Ngoài ra, tại Khoản 13 Điều 4, khoản thu nhập từ chuyển giao công nghệ thuộc lĩnh vực ưu tiên cho các tổ chức, cá nhân ở địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn cũng được xét miễn thuế TNDN.
IV. Thu nhập từ sử dụng lao động đặc thù
Khoản 5 Điều 4 quy định: Miễn thuế TNDN đối với thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp đáp ứng các điều kiện:
- Có từ 30% lao động bình quân trong năm trở lên là người khuyết tật, người sau cai nghiện ma túy, người nhiễm HIV/AIDS;
- Có số lao động bình quân trong năm từ 20 lao động trở lên.
⚠️ Lưu ý: Không áp dụng cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài chính, bất động sản.
Theo hướng dẫn tại Thông tư 78/2014/TT-BTC, doanh nghiệp có thu nhập được miễn thuế theo quy định tại Khoản này phải đáp ứng đủ các điều kiện:
- Khi sử dụng lao động là người khuyết tật (bao gồm cả thương binh, bệnh binh) phải có xác nhận của cơ quan y tế có thẩm quyền về số lao động là người khuyết tật;
- Khi sử dụng lao động là người sau cai nghiện ma túy phải có giấy chứng nhận hoàn thành cai nghiện của các cơ sở cai nghiện hoặc xác nhận của cơ quan có thẩm quyền liên quan;
- Khi sử dụng lao động là người nhiễm HIV phải có xác nhận của cơ quan y tế có thẩm quyền về số lao động là người nhiễm HIV.
V. Thu nhập từ hoạt động đào tạo – giáo dục nghề nghiệp cho các đối tượng cụ thể
Theo Khoản 6 Điều 4, doanh nghiệp được miễn thuế đối với thu nhập từ hoạt động dạy nghề dành riêng cho:
- Người dân tộc thiểu số;
- Người khuyết tật;
- Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt;
- Đối tượng tệ nạn xã hội.
Tại Khoản 5 Điều 4 Nghị định 218/2013/NĐ-CP, trường hợp cơ sở dạy nghề có cả các đối tượng khác thì phần thu nhập được miễn thuế được xác định theo tỷ lệ giữa số người học thuộc các diện nêu trên so với tổng số người học của cơ sở.
Thu nhập từ hoạt động dạy nghề được miễn thuế phải đáp ứng đủ các điều kiện:
- Cơ sở dạy nghề được thành lập và hoạt động theo quy định của các văn bản hướng dẫn về dạy nghề;
- Có danh sách các học viên là người dân tộc thiểu số, người khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, đối tượng tệ nạn xã hội.
VI. Thu nhập từ hoạt động góp vốn, mua cổ phần, liên doanh, liên kết trong nước
Theo Khoản 7 Điều 4:
- Thu nhập được chia cho nhà đầu tư từ hoạt động góp vốn, mua cổ phần, liên doanh, liên kết với doanh nghiệp trong nước – sau khi doanh nghiệp đó đã nộp thuế TNDN theo quy định – sẽ được miễn thuế TNDN ở phía nhà đầu tư;
- Áp dụng cho cả trường hợp doanh nghiệp nhận góp vốn, phát hành cổ phiếu, liên doanh, liên kết đang được hưởng ưu đãi thuế TNDN.
💡 Quy định này giúp tránh tình trạng đánh thuế hai lần cho cùng một khoản lợi nhuận trong nội địa và khuyến khích hoạt động góp vốn, liên kết trong nội bộ nền kinh tế.
VII. Thu nhập từ tài trợ, hỗ trợ và bồi thường
Theo Khoản 8 Điều 4 miễn thuế đối với các khoản:
- Tài trợ được nhận cho hoạt động giáo dục, văn hóa, nghệ thuật, từ thiện, nhân đạo, xã hội khác tại Việt Nam;
- Tài trợ nhận từ doanh nghiệp không liên kết (trong hoặc ngoài nước) cho hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số;
- Hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước, từ Quỹ hỗ trợ đầu tư do Chính phủ thành lập;
- Khoản bồi thường của Nhà nước theo quy định pháp luật.
⚠️ Lưu ý: Nếu doanh nghiệp sử dụng không đúng mục đích các khoản tài trợ quy định tại Khoản này, doanh nghiệp sẽ bị truy thu thuế và xử phạt vi phạm theo quy định pháp luật.
VIII. Thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải (CERs)
Chứng chỉ giảm phát thải khí nhà kính (tiếng Anh: Certified Emission Reductions – CERs) là chứng nhận được cấp bởi Ban chấp hành quốc tế về Cơ chế Phát triển Sạch (Clean Development Mechanism – CDM) cấp cho các dự án CDM. CERs là một loại hàng hóa đặc biệt có thể trao đổi, mua bán giữa các quốc gia hoặc doanh nghiệp có nhu cầu.
Theo Khoản 10 Điều 4, phần thu nhập từ việc chuyển nhượng CERs, chuyển nhượng tín chỉ carbon, trái phiếu xanh lần đầu của doanh nghiệp được cấp các tín chỉ này được miễn thuế TNDN. Các lần chuyển nhượng tiếp theo sẽ nộp thuế theo quy định.
IX. Thu nhập không chia
Theo Khoản 12 Điều 4, miễn thuế TNDN đối với phần thu nhập không chia của các doanh nghiệp xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo, y tế và lĩnh vực xã hội hóa khác. Phần thu nhập không chia này chỉ áp dụng miễn thuế nếu:
- Sử dụng để tái đầu tư, phát triển doanh nghiệp đó;
- Đáp ứng đúng tỷ lệ tối thiểu do Chính phủ quy định.
⚠️ Lưu ý:
Trường hợp phần thu nhập không chia để lại mà doanh nghiệp có chia hoặc sử dụng sai mục đích hoặc đầu tư mở rộng các ngành nghề, hoạt động kinh doanh khác không thuộc các lĩnh vực nêu trên sẽ bị truy thu thuế TNDN theo mức thuế suất tại thời điểm chia hoặc chi sai mục đích và xử phạt vi phạm pháp luật về thuế theo quy định.
X. Thu nhập của đơn vị sự nghiệp công lập từ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công
Theo Khoản 14 Điều 4, miễn thuế TNDN đối với thu nhập của đơn vị sự nghiệp công lập từ cung cấp các dịch vụ sự nghiệp công bao gồm:
- Dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu thuộc danh mục dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước do cơ quan có thẩm quyền ban hành;
- Dịch vụ sự nghiệp công mà Nhà nước phải hỗ trợ, đảm bảo kinh phí hoạt động do chưa tính đủ chi phí cung cấp dịch vụ trong giá dịch vụ;
- Dịch vụ sự nghiệp công tại địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn.
Luật Thuế TNDN 2025 số 67/2025/QH15 quy định rõ các khoản thu nhập được miễn thuế, tạo nên “hành lang ưu đãi” với các tiêu chí áp dụng rõ ràng. Để tận dụng và phát huy hiệu quả các ưu đãi này, doanh nghiệp cần chú ý trong công tác hạch toán các khoản thu nhập, lưu trữ đầy đủ và có hệ thống các hồ sơ, hóa đơn, chứng từ phục vụ công tác kê khai và đóng thuế. Lối tư duy tiếp cận “Hiểu đúng – Làm đúng” là nền tảng vững chắc giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí vận hành, hạn chế các rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp.