Ngày 22/2, hội thảo “Thực trạng, kinh nghiệm quốc tế và lộ trình áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) tại Việt Nam” do Bộ Tài chính phối hợp và Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản tổ chức đã diễn ra tại Hà Nội, một trong những nội dung quan trọng được đưa ra là Áp dụng thí điểm Chuẩn mực kế toán quốc tế tại Việt Nam giai đoạn 2020 – 2025.
Tại hội thảo, Ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn – Thứ trưởng Bộ Tài chính phát biểu, để thu hút nguồn vốn trong và ngoài nước thì báo cáo tài chính (BCTC) nên được minh bạch hóa cùng với thực hiện các chuẩn mực quốc tế là yêu cầu thiết yếu. Tính đến thời điểm hiện tại, VN đã tham gia hơn 14 hiệp định thương mại tự do, hầu hết các hiệp định đều có nhiều quy định khuyến khích thu hút các dòng vốn đầu tư, nhất là nền kinh tế tư nhân. Nếu muốn tăng cường vốn đầu tư thì yêu cầu các doanh nghiệp phải áp dụng chuẩn mực BCTC quốc tế. Bên cạnh đó, việc đổi mới công tác quản trị quốc gia, quản lý đối với khu vực tài chính quốc gia và tài chính công đòi hỏi Bộ Tài chính và doanh nghiệp phải xây dựng thể chế, lộ trình áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc tế tại VN. Ngay từ tháng 5/2017, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã chỉ thị thành lập ban chỉ đạo soạn thảo đề án, lộ trình, và kế hoạch thực hiện chuẩn mực này.
Qua phân tích của các chuyên gia, các quốc gia thường cho phép doanh nghiệp lựa chọn Chuẩn mực kế toán quốc gia, hoặc Chuẩn mực kế toán quốc tế khi lập và trình bày BCTC để phù hợp với yêu cầu cụ thể của doanh nghiệp và các nhà đầu tư. Thật vậy, kết quả thống kê của Ủy ban Chuẩn mực kế toán quốc tế cho thấy, tính đến nay có 131/143 nước và vùng lãnh thổ tuyên bố cho phép áp dụng chuẩn mực này dưới nhiều hình thức khác nhau.
Đại diện Cơ quan dịch vụ tài chính Nhật Bản (FSA) – bà Takahachi Atsuko cho rằng, với yêu cầu khắc khe trong việc nâng cao trách nhiệm giải trình, tăng cường tính minh bạch và khả năng so sánh, Chuẩn mực kế toán quốc tế cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng báo cáo trước khi đưa ra các quyết định quản lý, đầu tư, do đó sẽ cải thiện chất lượng BCTC của doanh nghiệp. Không những thế, việc các chuẩn mực này được công nhận và áp dụng một cách phổ biến sẽ hỗ trợ so sánh tình hình và kết quả tài chính của các doanh nghiệp giữa các quốc gia cho người sử dụng BCTC.
Tuy nhiên, đại diện Cục Quản lý giám sát kế toán, kiểm toán (Bộ Tài chính) đánh giá, quy trình áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc tế tại VN cũng có nhiều cản trở nhất định do thị trường vốn chưa phát triển mạnh; các công cụ tài chính (trái phiếu chuyển đổi hay các công cụ phát sinh) chưa được giao dịch rộng rãi nên đa phần các doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm giao dịch và hạch toán các nội dung kinh tế liên quan. Một số doanh nghiệp, ngay cả doanh nghiệp nhà nước cũng áp dụng khó khăn và chưa đáp ứng được yêu cầu của Chuẩn mực kế toán quốc tế; khoảng cách giữa thu nhập chịu thuế và lợi nhuận kế toán có thể ngày càng khác biệt khi doanh nghiệp lập BCTC theo chuẩn mực quốc tế làm cho việc xác định thu nhập chịu thuế trở nên khó khăn.
Do đó, Bộ Tài chính đã tiến hành phát thảo quy trình và phương án áp dụng chuẩn mực trên cho VN. Căn cứ theo nội dung, tất cả các doanh nghiệp nhà nước có quy mô vốn điều lệ từ 5.000 tỷ đồng trở lên; các công ty niêm yết; các công ty đại chúng thuộc lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm được xác định là đối tượng bắt buộc áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc tế. Đối với các mảng khác, yêu cầu các doanh nghiệp phải có vốn điều lệ từ 3.000 tỷ đồng trở lên.
Trước mắt, trong giai đoạn đầu từ 2020-2025, Bộ Tài chính chọn ra một số doanh nghiệp lớn có đủ nguồn lực để áp dụng thí điểm. Những doanh nghiệp không được lựa chọn vẫn tiếp tục áp dụng theo chuẩn mực VN. Giai đoạn từ sau năm 2030, Bộ Tài chính sẽ đưa ra quy định về đối tượng bắt buộc và tự nguyện lập BCTC theo Chuẩn mực kế toán quốc tế căn cứ vào tình hình thực tế.
